Struikelstenen - Tilburg Tuinstraat - Echtpaar Marcus-Neumann

In de Tuinstraat 50 in het centrum van Tilburg zijn op 26 september in 2021 twee struikelstenen gelegd voor echtpaar Marcus-Neumann. De stenen zijn gelegd op initiatief van Marjet Pals.

Over echtpaar Marcus-Neumann

Max Marcus werd in Filehne op 30 januari in 1886 geboren als zoon van Jakob Marcus and Minna Philipp. Hij trouwde op 26 februari 1913 in Berlijn met Rosa Blum. Uit dit huwelijk werd een dochter, Gisela, geboren.
Op 10 april 1924 hertrouwde Max Marcus in Filehne met Selma Neumann. Dit huwelijk bleef kinderloos.
Max Marcus werd in 1914 manager van ‘Sprechende Uhr AG’, een onderneming die klokken maakte die elk kwartier in gesproken vorm de tijd aangaven. In 1931 werd in het Handelsregister van Berlijn de firma ‘Tempophon’ van Max Marcus ingeschreven. Toen na de machtsovername in 1933 de situatie voor de Joden in Duitsland steeds grimmiger werd, besloot Max Marcus naar Nederland te vluchten. Op 13 november 1934 werd hij ingeschreven in Oisterwijk. Daar begon hij opnieuw met de fabricage van geluidsdragers. Al op 27 april 1935 verhuisde Max Marcus naar de J.P. Coenstraat in Tilburg en enkele dagen later kwamen ook zijn vrouw en dochter vanuit Berlijn naar Tilburg. Ook de onderneming van Max Marcus, ‘Tempofoon’ werd van een loods aan de Gemullehoekenweg in Oisterwijk verplaatst naar een ruimte aan het Julianapark in Tilburg.
In maart 1940 verhuisde Max Marcus met zijn vrouw naar Rijswijk, maar al op 4 oktober 1940 keerden zij terug naar Tilburg omdat de gehele kuststreek van Schiermonnikoog tot Zeeuws-Vlaanderen verboden gebied werd voor niet-Nederlandse vluchtelingen (voornamelijk uit Duitsland gevluchte Joden). Aanvankelijk woonden zij aan de Philips Vingboonsstraat en vanaf 15 mei 1941 aan de Tuinstraat 50. Toen Max Marcus en zijn vrouw een oproep kregen om zich op 28 augustus 1942 te melden voor ‘werkverruiming’ in Duitsland doken ze onder bij N.H.C. van Dijk aan het Goirkepark 43 maast het bedrijfspand van ‘Tempofoon’. Ook hun dochter en schoonzoon waren daar ondergedoken. Na een tip over mogelijk clandestien slachten doet de politie op 19 februari 1943 een inval bij Van Dijk. Daar wordt in een kast het echtpaar Marcus aangetroffen. De vrouw van Max Marcus weet ongemerkt vergif in te nemen. Toen de eerste symptomen zich manifesteerden is haar maag bij de G.G. en G.D. schoongespoeld en vervolgens is zij opgenomen in het Sint Liduinaziekenhuis (hulpziekenhuis) aan de Pelgrimsweg. Op 21 februari 1943 zijn Max Marcus en Selma Neumann in de Polizei- und Untersuchungs Gefängnis Haaren ingeschreven onder de nummers 1735 en 1736. Op 29 maart 1943 zijn ze overgebracht naar Westerbork. Op 6 april 1943 zijn ze op transport gesteld naar Sobibor waar ze bij aankomst op 9 april 1943 zijn vermoord. Marcus-Neumann overleed in  Sobibor op 9 april in 1943 op de leeftijd van 57 jaar. Selma Marcus-Neumann overleed in Sobibor op 9 april in 1943 op een leeftijd van 52 jaar.

Over Günter Demnig

Günter Demnig is geboren op 27 oktober 1947 in Berlijn. Hij studeerde kunstpedagogie aan de Hogeschool voor Beeldende Kunsten in Berlijn. Hierna volgde hij de studie Industrieel design. Gunter Demnig was wetenschappelijk medewerker aan de faculteit kunst bij de Universiteit Kassel. Hij werkte veel in zijn atelier in Keulen. De door hem gestarte actie ‘Stolpersteine’ was een project dat hem veel bekendheid gaf. De struikelstenen zijn herinneringstekens voor alle slachtoffers van het nationaalsocialisme.

Wat zijn Struikelstenen?

Struikelstenen zijn kleine, gedenkstenen die in het trottoir of op het straatwerk worden ingelegd ter herinnering aan personen die tijdens de Tweede Wereldoorlog zijn vervolgd, gedeporteerd of omgebracht. De struikelstenen zijn meestal gemaakt van brons en hebben de naam, de geboortedatum en het overlijdensjaar van de persoon die ze herdenken, en soms ook de plaats waar de persoon is vervolgd of omgebracht.

De struikelstenen in Tilburg zijn bedoeld als een manier om te herinneren aan de slachtoffers van de Holocaust en andere vormen van vervolging tijdens de Tweede Wereldoorlog. Ze dienen als een permanente herinnering aan de gruwelijke gebeurtenissen van de oorlog en als een waarschuwing voor de gevaren van discriminatie en haat.