Inhoud
Sensopathisch spel: zintuiglijke avonturen voor kinderen en hun ontwikkeling
In deze blog ontdek je dat sensopathisch spel niet alleen leuk is, maar ook de ontwikkeling van kinderen stimuleert. Sensopathisch spel, ook bekend als sensorisch spel, zijn activiteiten waarbij kinderen hun zintuigen gebruiken om de wereld om hen heen te leren begrijpen. Leer meer over de voordelen van sensorisch spel en ontdek enkele inspirerende voorbeelden van sensopathisch spel.
In een handomdraai stimuleer je via sensorisch spel de fijne motoriek, taal- en rekenontwikkeling en sociale vaardigheden. Bovendien biedt het kinderen de kans om hun zintuigen te verkennen en bewustzijn op te bouwen over hun omgeving. En een mooi bijkomende vaardigheid: sensorisch spel stimuleert ook het oplossend denkvermogen.
Sensopathisch spel is meestal gericht op jonge kinderen, maar wordt ook ingezet voor oudere kinderen met speciale behoeften. Met behulp van sensopathisch spel ontwikkelt een kind zijn zintuigen en dat helpt bij het verwerken van prikkels.
Enkele voorbeelden van sensopathisch spel
Tast
Kinderen kunnen spelen met verschillende texturen, zoals zand, water, klei, modder, schuim of stof. Ze kunnen voelen, kneden, rollen, persen en manipuleren om de sensatie van aanraking te verkennen.
Geur en smaak
Het gebruik van geurige materialen, zoals kruiden, bloemen of voedsel, kan de reukzin prikkelen. Kinderen kunnen ook proeverijen doen, zoals het ontdekken van verschillende smaken of het maken van geurige mixen.
Zicht
Sensorische materialen met kleurrijke visuele elementen, zoals glitter, gekleurde rijst, gekleurde waterverf of gekleurd zand, kunnen de visuele zintuigen van kinderen prikkelen en hun creativiteit stimuleren. Materialen met regenboogkleuren hebben daarom ook vaak een grote aantrekkingskracht op jonge kinderen.
Gehoor
Kinderen kunnen luisteren naar geluiden die worden geproduceerd door sensorische materialen, zoals het ritselen van bladeren, het spatten van water of het knisperen van zand. Dit kan hun aandacht richten op auditieve waarneming.
Temperatuur
Het verkennen van materialen met verschillende temperaturen, zoals warm water, koud ijs, of zand, kan kinderen bewustmaken van temperatuurverschillen.
In deze blog ga ik verder op de tastzintuig. Ik vertel je welke activiteiten je thuis kunt aanbieden per leeftijdsfase, welke materialen je nodig hebt en waar je op moet letten qua veiligheid.
Baby 0-1 jaar
Voor de allerjongsten is huid-op-huid contact de allerfijnste sensorische beleving die er is. Het stelt baby’s in staat om de wereld om hen heen door aanraking te verkennen. Ze voelen de textuur, temperatuur en druk van de huid van hun ouders of verzorgers, wat hun gevoel van aanraking en tastzin ontwikkelt.
Op de tweede plek staat het baddermoment. Het warme water in het badje biedt een geruststellende en ontspannende omgeving voor baby’s. Het herinnert hen aan de warme, comfortabele omgeving van de baarmoeder, waardoor ze zich geborgen en veilig voelen.
Deze activiteiten vragen geen bijzonder speelgoed en dragen toch al enorm bij aan de ontwikkeling van baby’s. Wat betreft veiligheid: ook als je kindje zelfstandig kan zitten, is het belangrijk om er tijdens het badmoment bij te blijven. Zelfs een klein laagje water kan al gevaarlijk zijn.
Dreumes 1-2 jaar
De fase waarin de meeste dreumesen leren lopen. Het is ook de fase waarin kinderen groeien naar de behoefte aan spelen in een zandbak. Modder, zand en water hebben in deze fase een grote aantrekkingskracht. Tijdens deze fase stoppen kinderen nog vanalles in hun mond en zien ze geen gevaren. Zandhappen en modderproppen is bijna part of the game. Herhaling is in dit geval key. Blijf op een ontspannen manier herhalen dat zand in de zandbak hoort en dat het eten van modder vies is. Leid je dreumes af door te laten zien wat je wel kan doen met het zand.
Peuter 2-4 jaar
In de peuterleeftijd wordt het steeds duidelijker waar de interesses van jouw kind liggen. En die interesses kunnen nog steeds behoorlijk wisselen. Van brandweertje spelen tot verkleden als prinses: in deze fase kan alles. Het is ook de fase waarin je als ouders helemaal los kan gaan met sensopathisch spel. En daarom is dit deel in de blog langer dan wat ik bespreek in de andere leeftijdsfasen.
Allereerst is het belangrijk om goed in de gaten te houden of je kind nog veel in zijn/haar mond stopt. Maak je geen zorgen als je kind nog regelmatig ‘proeft’, dit is normaal in de peuterfase. Twijfel je, vraag dan het consultatiebureau om advies.
Als je kind graag proeft, is het verstandig om het sensorische materiaal aan te passen aan deze fase. Gelukkig zijn er veel producten op de markt die peuterproof zijn en gemaakt van natuurlijke materialen. Denk aan:
- Kinetic Sand. Dit is gemaakt van natuurlijk zand en is tarwe-, gluten- en caseïnevrij. Het is niet giftig en hypoallergeen.
- Je kunt zelf speeldeeg maken, maar er zijn ook merken op de markt die gemaakt zijn van natuurlijke materialen.
- Sensorische gel. Een soort scheerschuim maar dan geschikt voor de gevoelige huid van jonge kinderen. Deze schuim wordt aangeraden vanaf 2 jaar.
Als dan echt de fase van happen en proeven voorbij is, dan kan je overgaan op spelen met rijst. Wil je als ouder liever geen eten aanbieden als speelgoed, dan is confetti of waterparels een prima alternatief.
Wat je nodig hebt om te spelen met rijst (of confetti of waterparels):
Een speelbak
Een bak om de rijst in aan te bieden. Je kunt beginnen met een plastic slabak en als het spel bevalt, overwegen om een speelbak aan te schaffen. Het voordeel van een speelbak is dat het genoeg speelruimte biedt, afgesloten kan worden en dankzij de hoge randen voorkomt dat rijst snel op de grond belandt.
Rijst (of waterparels of confetti)
Gewoon witte rijst is al een genot voor het tastzintuig. Tegenwoordig is er ook gekleurde rijst op de markt. Rijst dat gekleurd is met voedingsmiddelenkleurstof en daarom dus ook nog steeds veilig als je kind het toch nog in zijn mond stopt. Het leuke van gekleurde rijst is dat je er een kleine wereld mee kunt creëren. Groene rijst als gras, blauwe rijst als water en met zwarte rijst creëer je het heelal. Deze kleine wereldjes nodigen nog meer uit tot spel als je dit combineert met een paar poppetjes en/of dieren.
Attributen
De speelbak en rijst zijn de basis voor spelen met rijst. De volgende attributen kunnen een waardevolle toevoeging zijn. Hiermee stimuleer je rekenvaardigheden (inhouden) en/of taalvaardigheden. Door een kleine wereld te creëren met attributen, nodig je kinderen uit hun eigen verhalen te verzinnen. Dit is goed voor de taalontwikkeling. Combineer maximaal 3 attributen en wissel deze af om het spel iedere keer weer boeiend te maken.
- Een schepje of een lepel
- Potjes of bakjes van verschillende groottes
- Speeldieren
- Poppetjes
- Miniatuur bouwvoertuigen
- Wc rolletjes
- Eierdoos
- Een zeefje
- Een trechter
- Een loep
- Letters of cijfers
- Blokjes om mee te bouwen
Het scheppen van de rijst in een eierdoos of in bakjes stimuleert de oog-handcoördinatie. Dat is een van de vaardigheden die belangrijk is om vanaf groep 3 met een potlood of pen te kunnen gaan schrijven. Door potjes of bakjes op te vullen met rijst, draag je bij aan de ontwikkeling van ruimtelijk inzicht. Kinderen ervaren dat er in een groter bakje meer rijst kan en in een kleiner bakje minder. Deze ervaringen dragen bij aan een dieper begrip voor als ze later op de basisschool ook daadwerkelijk aan de slag gaan met inhouden.
Kleuters en schoolkinderen
Op deze leeftijd is alles wat ik hiervoor noemde nog steeds interessant om mee te spelen. Ook jongens in groep 6 spelen nog met enige regelmaat met rijst of zand. Vanaf een jaar of 4 kan je je kind ook aanmoedigen om het sensorische spel te combineren met het uitspelen van verhalen. Teken op je allermooist de superhelden van je kind en plak ze op een blokje. Of struin Vinted af voor Paw Patrol minifigures. Voeg er de nodige attributen aan toe en je kind vertelt zijn eigen verhaal.
Begeleiden van sensopathisch spel
In principe kan er in het sensopathisch spel weinig misgaan en heeft dit spel ook weinig begeleiding nodig. Slechts wat begrenzing om te voorkomen dat de klei aan het plafond en de rijst in de verwarming belandt. Verder heeft het spel geen regels. Er is geen goed of fout zoals een puzzel wel heeft. Je kind kan hier dus best een tijdje zelf zoet mee zijn.
Wil je toch een belangrijke taak in dit spel? Dan is observeren zonder te sturen het beste wat je kunt doen. Kijk waar je kind mee speelt. Is het schepje het enige attribuut dat de aandacht heeft? Voeg er dan subtiel een groter schepje of een lepel aan toe. Herhaalt je kind duizend keer het opscheppen van de rijst met de mini-shovel? Voeg er een kiepwagentje aan toe. Door te observeren kan je inspelen op de interesses van je kind en hiermee haal je het niveau van het spel omhoog.
Begrenzen
Spelen met rijst kan de nodige rommel in je huis veroorzaken. Als moeder en ex-leerkracht kan ik je alleen maar toejuichen als je deze activiteit begrenst tot momenten die voor jou uitkomen. Zet die bak met rijst gerust bovenop de kast als jij het even niet zo’n handig moment vindt. En weet je niet zeker of je kind al klaar is om met rijst te spelen, begin dan met een klein beetje.
Conclusie
Sensopathisch spel gaat over activiteiten die de zintuigen stimuleren. In deze blog ging ik vooral in op het tastzintuig en deelde ik voorbeelden van activiteiten in verschillende leeftijdsfases. Ik vertelde welke attributen je kunt aanbieden bij het spelen met rijst en hoe je door observeren het spel kunt verrijken. Onderaan deze blog vind je 15 attributen om aan de slag te gaan met sensopathisch spel. Klik op één van de afbeeldingen om de producten bij Bol te bestellen.
Add a comment